ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Ως εκπαιδευτική μεθοδολογία για τις εκπαιδευτικές δράσεις που επιχειρούνται στα πλαίσια αυτής της εργασίας προτείνουμε το ερευνητικά εξελισσόμενο εκπαιδευτικό πρότυπο (ή μοντέλο).

Αυτή η μεθοδολογία βασίζεται στην ιστορικά καταξιωμένη ερευνητική ή επιστημονική μεθοδολογία που απετέλεσε -και αποτελεί- το εργαλείο του ανθρώπου / ερευνητή / επιστήμονα για τη γνωριμία, την περιγραφή και την κατανόηση του φυσικού μας κόσμου. Αυτή είναι δυνατό να εξοικειώσει και να ασκήσει το μαθητή στην επιστημονική σκέψη και να τον οδηγήσει πέραν της γνώσης των εννοιών και των ορισμών, (και) στη γνώση των διαδικασιών.

Σε αδρές γραμμές τα βήματα της επιστημονικής μεθοδολογίας είναι

- Έναυσμα ενδιαφέροντος

- Διατύπωση υποθέσεων

- Πειραματισμός

- Διατύπωση θεωρίας / συμπερασμάτων

- Συνεχής έλεγχος (επιβεβαίωση ή διάψευση) / Γενίκευση

Από την επέκταση και προσαρμογή των παραπάνω βημάτων στην εκπαιδευτική διαδικασία προκύπτουν τα βήματα του ερευνητικά εξελισσόμενου εκπαιδευτικού μοντέλου. Παρακάτω αναφέρουμε τα βήματα αυτά και τα συνδέουμε με υποστηρικτικές προτάσεις όσον αφορά στον τρόπο εφαρμογής τους.

1. Έναυσμα ενδιαφέροντος (Παρατηρώ- πληροφορούμαι- ενδιαφέρομαι)

  Έναυσμα ενδιαφέροντος μιας ομάδας (ή τάξης) μαθητών μπορεί να αποτελέσει :

-                Η παρατήρηση ενός φυσικού φαινομένου

-                Η εστίαση σε θέμα της επικαιρότητας

-                Η αναφορά σε περιβαλλοντικό ή κοινωνικό πρόβλημα

-                Μια επίκαιρη επιστημονική ανακοίνωση

-                Η πρόβλεψη ή η αναγγελία ενός νέου προϊόντος της τεχνολογίας

-                Οι επιπτώσεις μιας τεχνολογικής εφαρμογής κ.α

Ως πηγές εναυσμάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν: το φυσικό και αστικό περιβάλλον, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, το διαδίκτυο, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, κοινωνικοί προβληματισμοί κ.α.

2. Ανάλυση- διατύπωση υποθέσεων (Αναλύω- προβληματίζομαι- υποθέτω)

Για την ενδυνάμωση του προβληματισμού των μαθητών, όσον αφορά στο συγκεκριμένο θέμα που αναδείχθηκε από το έναυσμα και την καταγραφή των υποθέσεων ( ή προαντιλήψεων) που θα διατυπωθούν προτείνουμε

-                Την οργάνωση συζήτησης στην ομάδα.

-                Την προετοιμασία (από τον / την εκπαιδευτικό ) και τη σταδιακή σύνθεση  (από την ομάδα, με κατευθύνσεις του / της εκπαιδευτικού) ενός σχεδιαγράμματος που θα παρουσιάζει όλες (κατά το δυνατό) τις συνιστώσες και τις παραμέτρους του θέματος. κ.α

3.      Δραστηριότητες- πειραματισμοί- υπολογισμοί (Ενεργώ- πειραματίζομαι- υπολογίζω)

Η δράση των μαθητών πρέπει να αναδεικνύεται και να προβάλλεται ως το πλέον σημαντικό και απαραίτητο συστατικό του προγράμματος, και να συνδέεται με τον απαραίτητο (επίσης) πειραματισμό κάθε επιστημονικής έρευνας.

Η δράση των μαθητών μπορεί να είναι

-                αναζήτηση πληροφορίας από προφορικές, έντυπες ή / και ηλεκτρονικές πηγές (περιλαμβανομένου) του διαδικτύου,

-                συζήτηση με ειδικούς, η επικοινωνία με αρμοδίους,

-                καταγραφή της κοινής γνώμης,

-                επισκέψεις σε πεδία ενδιαφέροντος (αστικές ή μη περιοχές, επιστημονικά εργαστήρια, χώρους οίκησης ή εργασίας, βιομηχανικούς ή τουριστικούς χώρους  περιοχές καλλιεργειών ή εξορύξεων, δημοσίων έργων κ.τ.λ.),

Ο πειραματισμός είναι δυνατό να εκτελείται είτε στο εργαστήριο φυσικών επιστημών και τεχνολογίας, είτε σε εργασία (επί του) πεδίου και ανάλογα με την ηλικιακή βαθμίδα  των μαθητών, είναι δυνατό να περιλαμβάνει:

-                εκτέλεση απλών πειραμάτων (με χρήση κοινών υλικών, αντιδραστηρίων και διατάξεων) και ποιοτική κωδικοποίηση των αποτελεσμάτων τους,

-                εκτέλεση συνθετότερων πειραμάτων (με χρήση εργαστηριακών υλικών, αντιδραστηρίων και συσκευών) και ποσοτικές μετρήσεις. Όταν εκτελούνται ποσοτικές μετρήσεις συνιστάται η συστηματική καταγραφή τους και κατά περίπτωση, η σύνθεση πινάκων και γραφημάτων, ο υπολογισμός σφαλμάτων και ανοχών, η στατιστική τους επεξεργασία, η στάθμιση, η αξιολόγηση τους κ.τ.λ.

4.      Διατύπωση συμπερασμάτων και προτάσεων- καταγραφή (Συσχετίζω- συμπεραίνω- προτείνω- καταγράφω- ανακοινώνω)

Τη συγκέντρωση, την αξιολόγηση την επεξεργασία και τη σύνθεση του συγκεντρωθέντος υλικού και δεδομένων, ακολουθεί  η συσχέτιση των επιμέρους συμπερασμάτων και η διατύπωση ενός γενικότερου. Η όλη διαδικασία γίνεται με συνεχή σύγκριση των αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων με τις αρχικές υποθέσεις της ομάδας. Τα συμπεράσματα είναι δυνατό να διατυπωθούν και ως θεωρία όσον αφορά στα αίτια και στον τρόπο με τον οποίο οι συνιστώσες και οι παράμετροι επιδρούν στην εξέλιξη και στην κατάσταση του συγκεκριμένου θέματος/ φαινομένου που ερευνήθηκε.

5.      Γενίκευση- ανάδραση- έλεγχος  (Γενικεύω- εμπεδώνω- προβλέπω- ελέγχω)

Μετά την εξαγωγή των συμπερασμάτων ευκταία είναι

-                η εφαρμογή των συμπερασμάτων και προτάσεων σε άλλα φυσικά φαινόμενα και διαδικασίες.

-                η προσπάθεια συσχετισμού με άλλα φαινόμενα και άλλες παρατηρήσεις ώστε με τη σύνθεσή τους να προκύψει μια γενικότερη θεωρία ερμηνείας και περιγραφής τους.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ