Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

το μοντέρνο και το μεταμοντέρνο

Ο ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ.

Ο Διαφωτισμός, θεμελιωμένος πάνω στον ΛΟΓΟ, επέβαλε ένα είδος απελευθέρωσης από τις μεταφυσικές, θρησκευτικές και πολιτικές βεβαιότητες, τις οποίες το πνεύμα φανταζόταν ότι είχε υπό την κατοχή του.

Εξαρχής ωστόσο υπήρχε ένα πρόβλημα «απόστασης» ανάμεσα

στο ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΑ ΠΡΟΛΗΨΙΜΟ και στο ΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΙΜΟ.

Το ΜΟΝΤΕΡΝΟ.

Το ΜΟΝΤΕΡΝΟ ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα βασικό πρόταγμα του Διαφωτισμού.

Δημιουργήθηκε ως αναζήτηση μιας ΥΨΗΛΗΣ σχέσης ανάμεσα στο αναπαραστάσιμο και στο νοητό

Είναι η αδιάκοπη προσπάθειά του Διαφωτισμού να «γεφυρώσει»

το ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΟ και το ΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΙΜΟ,

την ΕΜΠΕΙΡΙΑ και τις ΕΝΝΟΙΕΣ- τέκνα της Αφαίρεσης

Ο Χάμπερμας απαιτεί από τις ΤΕΧΝΗ και την ΕΜΠΕΙΡΙΑ να ρίξουν γέφυρα πάνω από την άβυσσο που χωρίζει τους Λόγους της γνώσης, της ηθικής και της πολιτικής κι έτσι ν' ανοίξουν δρόμο στην ενότητα της εμπειρίας.

Μοντέρνα θεωρείται η Τέχνη, η οποία μεταχειρίστηκε την «τεχνική» της, για να δείξει ότι υπάρχει μη-αναπαραστάσιμο. Να απεικονίσει το «κάτι» που μπορούμε να το σκεφτόμαστε, όχι όμως και να το βλέπουμε. Αυτή είναι η προσφορά της μοντέρνας ζωγραφικής.

Η μοντέρνα Φυσική συμβαδίζει, με έναν κλονισμό της πίστης στο άμεσα αισθητηριακό αλλά και με την ιδέα του «πόσο λίγο πραγματική είναι η πραγματικότητα».

Το μοντέρνο στη Λογοτεχνία πραγματώνεται με το έργο του Προυστ και του Τζόυς.

Και οι δύο υπαινίσσονται « κάτι» το οποίο αντιτίθεται σε μια αναπαράσταση.

Η χρήση του υπαινιγμού, είναι ένα βασικό στοιχείο στο έργο τους

ο μοντέρνος	ο μεταμοντέρνος
Το ΜΟΝΤΕΡΝΟ ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα βασικό πρόταγμα του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ. Δημιουργήθηκε ως αναζήτηση μιας ΥΨΗΛΗΣ σχέσης ανάμεσα στο αναπαραστάσιμο και στο νοητό Είναι η αδιάκοπη προσπάθειά του Διαφωτισμού να «γεφυρώσει» το ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΟ και το ΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΙΜΟ, την ΕΜΠΕΙΡΙΑ και τις ΕΝΝΟΙΕΣ - τέκνα της Αφαίρεσης Ο Χάμπερμας απαιτεί από τις ΤΕΧΝΗ και την ΕΜΠΕΙΡΙΑ να ρίξουν γέφυρα πάνω από την άβυσσο που χωρίζει τους Λόγους της γνώσης, της ηθικής και της πολιτικής κι έτσι ν' ανοίξουν δρόμο στην ενότητα της εμπειρίας.	Θέλουμε ν' αποδεσμευτούμε από το πρόταγμα αυτό του Διαφωτισμού, το πρόταγμα δηλαδή του ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ (της νεωτερικότητας), το οποίο έχει μείνει ανολοκλήρωτο. Ακόμη και οι τελευταίοι υπέρμαχοι του, όπως ο Πόππερ ή ο Αντόρνο, έχουν προσπαθήσει, να υπερασπιστούν αυτό το πρόταγμα μονάχα σ' επιμέρους τομείς της ζωής, ο Αντόρνο στη σφαίρα της τέχνης ο Πόππερ στην πολιτική σφαίρα της πολιτικής Ο Γιούργκεν Χάμπερμας νομίζει πως η νεωτερικότητα απέτυχε, επειδή επέτρεψε να αποσυντεθεί η ολότητα της ζωής σε ειδικούς τομείς. Είναι αυταπάτη.
Αυτό που κάνετε είναι ότι μεταμορφώνετε το ΠΑΡΑΛΟΓΟ σε « κάτι» που υποτίθεται ότι δεν είναι παράλογο. Βέβαια για να το πετύχετε απαιτείται η ΕΥΠΙΣΤΙΑ του ατόμου που μαγεύεται και η προθυμία του να δεχθεί κάποιο υποκατάστατο του ΛΟΓΟΥ. Και το καταφέρνετε με λεκτικές απεικονίσεις και με ποιητικά σχήματα.	αμφισβητούμε την παντοδυναμία του ΟΡΘΟΥ ΛΟΓΟΥ και την αποκλειστικότητά του στο να «νομοθετεί» δεν έχετε αντιληφθεί τη δύναμη που έχει, όχι τόσο το ΠΑΡΑΛΟΓΟ όσο η ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ της ΓΝΩΣΗΣ και το περιττό επομένως της νόησης και της κατανόησης Στη σύγχρονη κοινωνία επιτρέπεται η αμφισβήτηση του οτιδήποτε
Είναι απόλυτα θεμιτή η επιφυλακτικότητα που μπορεί κανείς να έχει μπρος την ιδέα της παντοδυναμίας του Λόγου, στην οποία πιστεύει ο δογματικός ή πρωτογενής ορθολογισμός. Από εκεί όμως ως την κατάλυση του Λόγου υπάρχει μεγάλη διαφορά. Και αυτή την κατάλυση την αναγορεύετε σε αυτοθεμελιωτική αρχή	η άρνηση της δύναμης του Λόγου υπάρχει πάντα, κατοικεί μέσα στην ανθρώπινη συνείδηση γι αυτό και έχουμε τόσους οπαδούς ακριβώς επειδή προτείνουμε τη διδάσκει τη ματαιότητα ή τη σχετικότητα του ιερού για σας πράγματος που αποκαλείτε ΓΝΩΣΗ
Από όλα αυτά που λέτε προκύπτει ένα κενό νοήματος	Εκτιμούμε ότι η ανθρώπινη σκέψη μας μπορεί κάλλιστα να αγνοεί τους ελέγχους που της γίνονται
Αγνοείτε τη ιδιαίτερη σημασία της ΓΝΩΣΗΣ και των κριτηρίων της και την ανάγετε σε αφήγηση και σε «συνάρτηση εξουσίας». Μα εάν οι οι ιδέες δεν έχουν σημασία ως προς το περιεχόμενό τους, ως προς την αλήθεια που αντιπροσωπεύουν και τη λογική τους συνοχή, τότε δεν υπάρχει λόγος να πάρουμε σοβαρά ούτε τη δική σας μεταμοντέρνα σκέψη	η γνώση δεν διαφέρει και τόσο πολύ από τη «μη γνώση». Κάθε τι που παρουσιάζεται ως «ΓΝΩΣΗ» είναι είτε απόρροια «εξουσιαστικού λόγου» είτε κάτι που μπορούμε να το «αποδομήσουμε» με εργαλείο την αντίθεσή μας με τον για σας στον παντοδύναμο Λόγο.
Το μεταμοντέρνο αντιπροσωπεύει μία αναπαλαίωση. Διατηρείται ελκυστική όσο συγκαλύπτει τον συντηρητικό της χαρακτήρα, μέσα από μια ρητορική που το εμφανίζει ως ιστορικά προχωρημένη μορφή σκέψης.	Είμαστε αντίθετοι στο ΜΟΝΤΕΡΝΟ. Πηγαίνουμε πέρα από αυτό. Ξεπερνάμε τους φραγμούς του. Διαθέτουμε έτσι ένα πλεονέκτημα απέναντι στον ιδεολογικό δογματισμό, αλλά και στην κριτική σκέψη. Με μία «ατίθαση γραφή» και ένα κήρυγμα «ανταρσίας κατά του Λόγου» μεταμορφώνουμε το παράλογο σε μη παράλογο, σε έναν τρόπο σκέψης που δεν είναι ούτε δογματικός ούτε ορθολογικός.
Εμείς έχουμε την πεποίθηση όταν η ανθρώπινη φαντασία αδυνατεί να παραστήσει ορισμένα πλάσματα της σκέψης. Διαθέτουμε λόγου χάρη την ιδέα του κόσμου (της ολότητας αυτού που είναι), αλλά όχι και την επιτηδειότητα να επιδείξουμε ένα παράδειγμα της. Επιμένουμε στην ιδέα του στοιχειώδους σωματιδίου (του μη περαιτέρω διαιρετού), όμως δεν μπορούμε να το καταστήσουμε εποπτικά σαφές μέσω ενός αισθητού αντικειμένου. Μπορούμε να φανταστούμε το απολύτως μεγάλο, τ ο απολύτως ισχυρόν, κάθε όμως παράσταση ενός αντικειμένου, η οποία θα αποσκοπούσε στο να μας «κάνει να δούμε» αυτό το απόλυτο μέγεθος, μας φαίνεται οδυνηρά ανεπαρκής. Υπάρχουν ιδέες, των οποίων η παράσταση είναι αδύνατη	Το μεταμοντέρνο υπαινίσσεται κάτι το μη-αναπαραστάσιμο μέσα στο νεωτερικό στοιχείο της ίδιας της αναπαράστασης· απαρνείται την παραμυθία των καλών μορφών, τη συναίνεση ενός γούστου, που καθιστά δυνατό να αισθανόμαστε και να συμμεριζόμαστε από κοινού τη νοσταλγία για το αδύνατο· Αναζητά καινούργιες παραστάσεις, όχι όμως για να αναλωθεί στην απόλαυση τους μα για να οξύνει το συναίσθημα ότι υπάρχει κάτι μη-αναπαραστάσιμο.
Μοντέρνα θεωρείται η Τέχνη, η οποία μεταχειρίστηκε την «τεχνική» της, για να δείξει ότι υπάρχει μη-αναπαραστάσιμο. Να απεικονίσει το «κάτι» που μπορούμε να το σκεφτόμαστε, όχι όμως και να το βλέπουμε. Αυτή είναι η προσφορά της μοντέρνας ζωγραφικής. Η μοντέρνα Φυσική συμβαδίζει, με έναν κλονισμό της πίστης στο άμεσα αισθητηριακό αλλά και με την ιδέα του «πόσο λίγο πραγματική είναι η πραγματικότητα». Το μοντέρνο στη Λογοτεχνία πραγματώνεται με το έργο του Προυστ και του Τζόυς. Και οι δύο υπαινίσσονται « κάτι» το οποίο αντιτίθεται σε μια αναπαράσταση. Η χρήση του υπαινιγμού, είναι ένα βασικό στοιχείο στο έργο τους Στον Προυστ, για να μπορέσει να πληρωθεί το τίμημα αυτού του υπαινιγμού, αποσύρεται η ταυτότητα της συνείδησης, η οποία παραδίδεται στο αμέτρητο του χρόνου. Ο Τζόυς αφυπνίζει την υποψία ενός μη - αναπαραστάσιμου στοιχείου μέσω της γραφής του . Τα ερωτήματα που έθεσε η νεωτερικότητα (ο μοντερνισμός ) δεν ήταν «τι είναι ωραίο» και «τι είναι αληθινό» αλλά : τι κάνει την Τέχνη (να είναι) Τέχνη, τη Λογοτεχνία να είναι Λογοτεχνία και τη Φυσική να είναι Φυσική.	Ένας μεταμοντέρνος συγγραφέας ή καλλιτέχνης βρίσκεται στην ίδια κατάσταση μ' ένα φιλόσοφο. Το κείμενο το οποίο γράφει, το έργο το οποίο συναρμόζει, δεν κατευθύνονται κατά βάση από ήδη σταθερούς κανόνες και δεν μπορούν να κριθούν κατά το μέτρο μιας κανονιστικής κρίσης, δηλαδή με την εφαρμογή γνωστών κατηγοριών σ' ένα κείμενο ή ένα έργο. Αυτοί οι κανόνες και οι κατηγορίες είναι κατά πολύ εκείνο το οποίο το κείμενο και το έργο αναζητούν. Καλλιτέχνες και συγγραφείς εργάζονται έτσι χωρίς κανόνες· εργάζονται με στόχο να παράγουν τους κανόνες αυτού που πρόκειται να γίνει. Εμείς θεωρούμε ότι τόσο ο Τζόυς όσο και ο Προυστ είναι μεταμοντέρνοι. Η δική μας –μεταμοντέρνα- αντίληψη για το ΠΑΡΕΛΘΟΝ είναι μια τεράστια συλλογή εικόνων και στυλ από την οποία μπορούν να συγκροτηθούν συνδυασμοί που δεν υπακούουν σε πειθαρχίες χρονικής συνάφειας και σε σφικτές σχέσεις αιτίας και αποτελέσματος
Ένα σωρό ζωγράφοι, λογοτέχνες, επιστήμονες παράγουν έργο χωρίς να ασπάζονται τα ιδεολογήματα του μεταμοντερνισμού. Δεν μπορείτε να γίνετε αξιόπιστοι στον απλό άνθρωπο ο οποίος έχει ανάγκη μιας πραγματικότητας και μιας ταυτότητας Η δική μας προσπάθεια για να πετύχουμε την προσέγγιση του ΜΕΡΟΥΣ με το ΟΛΟΝ τη συμφιλίωση του ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΟΥ και της ΕΝΝΟΙΑΣ της διάφανης εμπειρίας και της κοινοποιήσιμης εμπειρίας θα συνεχιστεί . Και είναι βέβαιο ότι στους καιρούς που έρχονται θα συγκρουστούμε Εξάλλου με τη στάση σας υπονομεύετε την προσπάθεια του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ να κυριαρχήσει σε έναν κόσμο όπου η πίστη σε υπερβατικές οντότητες εξακολουθεί να έχει ιδιαίτερη επίδραση σε ανθρώπους.	Οι ζωγράφοι και οι μυθιστοριογράφοι, αν δεν θέλουν να γίνουν οι ίδιοι συνήγοροι (ασήμαντοι άλλωστε) της κατεστημένης τάξης, πρέπει να έχουν ως έργο ν' αμφισβητήσουν τους κανόνες της τέχνης του ζωγραφίζειν ή αφηγείσθαι, με τη μορφή που οποία τις έμαθαν από τους προκατόχους τους. Η δική μας πρόθεση δεν είναι να προσφέρουμε πραγματικότητα, αλλά να επινοήσουμε υπαινιγμούς σε κάτι το νοητό, που δεν μπορεί ν' αναπαρασταθεί. Εμείς έχουμε σκοπό να πολεμήσουμε το όλον, να δώσουμε μαρτυρία για το μη-αναπαραστάσιμο, να ενεργοποιήσουμε τις διαφορές,