Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ «ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ»;

Κάθε εκπαιδευτικός είναι κάτι το ανεπανάληπτο, όπως και κάθε ανθρώπινο πλάσμα εξάλλου. Δύσκολο συνεπώς να συγκροτήσουμε κάποιο «εμείς οι εκπαιδευτικοί». Κάποιοι από μας είμαστε ανάλγητοι και κάποιοι μαθητοπατέρες και μαθητομητέρες. Ορισμένοι έχουμε έναν αργό ρυθμό, παράφωνο σε σχέση με το πρότυπο ταχύτητας που σήμερα επικρατεί. Στον ρυθμό αυτό πιστεύουμε καθώς και στη συνεπαγόμενη εμβάθυνση που αυτός υποβάλλει. Άλλοι πάλι είμαστε πιο βιαστικοί και πιο εκβιαστικοί στη διδασκαλία μας. Διαφέρουμε στο στυλ, στο τι ρούχα φοράμε τις καθημερινές, στις φιλοσοφικές μας αντιλήψεις, στη μουσική που ακούμε –αν και ελάχιστοι από μας ακούμε Παντελή Θαλασσινό και Ξύλινα σπαθιά- στις ταινίες που επιλέγουμε –αν και οι λιγότεροι από μας πάμε στον κινηματογράφο- στη διδακτική μας πράξη, στο ποιους θα διαλέγαμε για φίλους μας, στην εφαρμοζόμενη παιδαγωγική, αν και για ορισμένους από μας αυτός όρος είναι χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο.

Πίσω όμως από τη διαφορετικότητά μας υπάρχει σίγουρα το «κοινό στοιχείο», το «εμείς οι εκπαιδευτικοί». Εμείς που βιώνουμε την πολυδιάστατη Πραγματικότητα του ’’να διδάσκεις’’ ανθρώπους, μια Πραγματικότητα που την βιώνουμε καθημερινά, με μειωμένη βέβαια αυτοκριτική, όπως όλες οι κοινωνικές ομάδες αλλά και με την επίγνωση ότι δεν έχουμε τίποτα το ηρωικό και ότι δεν είμαστε κανενός είδους άγγελοι του καλού με ανοιχτές φτερούγες. Υπάρχουμε μέσα στη λογική της κοινωνίας, η μιζέρια της οποίας κυκλοφορεί –όπως είναι φυσικό-στις αρτηρίες όλων μας.

Είμαστε όμως οι δάσκαλοι. Εργαζόμαστε πάνω σε ανθρώπους και αυτό είναι λειτούργημα το οποίο η κοινωνία μάς έχει εμπιστευθεί. Είμαστε εκπαιδευτικοί λειτουργοί.

ΚΑΙ ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

Τα λεφτά μου όλα δίνω για ένα ταγκό

Ας αποσαφηνίσουμε όμως κάποτε τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται το να είσαι καθηγητής.

Είναι κατά βάσιν τυπικές. Δραστηριότητες που μπορούν να καταμετρηθούν. Να παρουσιάσουμε το «μάθημα», να αξιολογήσουμε την επίδοση κάθε μαθητή, να διορθώσουμε γραπτά, να ολοκληρώσουμε την προβλεπόμενη από το Πρόγραμμα Σπουδών «ύλη» και κυρίως να μη λείπουμε, το σώμα μας δηλαδή να βρίσκεται στη σχολική αίθουσα. Αυτές είναι και οι τυπικές μας υποχρεώσεις για τις οποίες και αμειβόμαστε με τον γνωστό βέβαια άθλιο τρόπο. Υπάρχει ωστόσο και κείνο το «άλλο». Ας μιλήσουμε κάποτε για αυτό.

Το «άλλο» βρίσκεται έξω από τα σύνορα του τύπου και δεν έχει τιμή. ΕΙΝΑΙ Η ΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ. Είναι δύσκολο ίσως να το περιγράψουμε. Είναι η αθόρυβη εκείνη αλληλεπίδρασή μας με τον άνθρωπο/μαθητή. Είναι το συγκεκριμένο εκείνο άγγιγμα που του γεννάει τη διάθεση να ξανακοιτάξει τον κόσμο με μια νέα αθωότητα. Είναι αυτό που εκπέμπει ο δάσκαλος και κάνει τον μαθητή να τον αισθάνεται σαν πατέρα, μητέρα ή μεγαλύτερο αδελφό. Είναι το ήθος που διδάσκει με τη στάση του και κάνει τον μαθητή να ελπίζει ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι σαν εκείνον. Είναι αυτό το «κάτι» που κάνει τον μαθητή να θέλει να του μοιάσει. Είναι ακόμα οι ώρες που ο δάσκαλος αρδεύει στοργή από τα εσωτερικά του αποθέματα. Οι ώρες που αντλεί αδιάκοπα από τα βαθύτερα κοιτάσματα της προσωπικής του φαντασίας. Υπάρχουν 150 τρόποι για να διδάξεις και το πιο αθώο συνημίτονο. Κάποιοι όμως από αυτούς περιέχουν έμπνευση. Είναι κι αυτή έξω από τα σύνορα του τύπου, στην περιοχή της ουσίας. Κι είναι ακόμα ο οίστρος με τον οποίο θα διδάξουμε Ιστορία ή θα μιλήσουμε για τη σύγχρονη πεζογραφία, όπως κι εκείνη η καινούρια ιδέα που θα μας έρθει στο μυαλό και θα βοηθήσει τον έφηβο να προχωρήσει προς τα δύσβατα μονοπάτια του «κατανοώ» τη Χημεία και τα Μαθηματικά. Και είναι τέλος –ίσως και το πιο σημαντικό- ο ιδιαίτερος εκείνος τρόπος που δημιουργεί στους μαθητές εναύσματα. Εναύσματα για να ανακαλύψουν μόνοι τους τη γνώση, να ανακαλύψουν μόνοι τους τον αντίλογο στην κυρίαρχη αντίληψη μιας κοινωνίας που αντικρίζει το χρήμα και εκστασιάζεται, να ψάξουν μόνοι τους για την αναγκαία ισορροπία ανάμεσα στις δύο Πραγματικότητες που από τη μία διακρίνεται το γουόρντ με το εξέλ, τα μηνύματα στο κινητό και ο πυρηνικός αντιδραστήρας ισχύος με το εμπλουτισμένο ουράνιο ενώ από την άλλη εξακολουθεί να υπάρχει η φυλλοροή της ασημόλευκας, το ακκορντεόν του Άστορ Πιατσόλα το πέταγμα των ερωδιών και η εκπληκτική ιεροτελεστία της κάθε άνοιξης.

Γιατί το βασικό επιδιωκόμενο δεν είναι να βομβαρδίζουμε με σελίδες τους νέους ανθρώπους. Το ζήτημα είναι να δημιουργήσουμε το κατάλληλο προσάναμμα ώστε να ανάβουν ταυτόχρονα, η διάθεση, το ενδιαφέρον και οι μεγάλες εσωτερικές πυρκαγιές. ΚΙ ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ, ΣΕ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ, ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ, ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΑΠΟ ΜΑΣ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ «ΠΟΣΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΘΑ ΑΝΑΨΕΙ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΠΕΡΙΠΟΥ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ.

Ε! Όλα αυτά, η διάθεσή μας να ανάβουμε πυρκαγιές, η στοργή, η έμπνευση, ο οίστρος αλλά και το ενδιαφέρον για τη μεμονωμένη περίπτωση κάθε ανθρώπου-μαθητή όπως και η ενθάρρυνση για τους μαθητές των μικρότερων τάξεων, όλα αυτά και ένα σωρό ακόμα που είναι σχεδόν αδύνατον να καταγραφούν βρίσκονται έξω από τα σύνορα της τυπικής προσφοράς μας για την οποία αμειβόμαστε. Όλα αυτά δεν έχουν τιμή. Δεν τα εξαργυρώνουμε. «Θέλουμε» και τα προσφέρουμε. Είναι ο γεμάτος με ουσία πυρήνας της λειτουργίας μας. Είναι τα ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ.