Ρώτησαν
τους καθηγητές
Ρώτησαν ένα βιολόγο «Που βρέθηκαν οι
κυτταρικές φυτικές κυτταρικές ίνες που μας κάνουν το χαρτί;» Κι εκείνος
απάντησε συμβολικά :
«Είναι
παιδιά του ήλιου με νερό και διοξείδιο
του άνθρακα».
«Πέσαμε σε βιολόγο που είναι περισσότερο ποιητής
παρά δάσκαλος της βιολογίας» σχολίασαν.
Ρώτησαν έναν άλλο βιολόγο «Τι
ακριβώς είναι το φυτό πάπυρος ;» Αυτός τους
απάντησε ελληνολατινικά αλλά στο τέλος τους έδειξε και μια φωτογραφία
« Είναι Cyperus papyrus της οικογένειας των Cyperacea. Κατάγεται από τη Βόρειο Αφρική και στη μητρική
του γη είναι περίπου είδος υπό εξαφάνιση. Καλλιεργείται σε ορισμένα μέρη του
κόσμου, όπως στη Φλώριδα και σε μερικές γλάστρες στο Παλαιό Φάληρο, χωρίς να είναι αυτοφυής.
Χρησιμοποιείται μόνο ως καλλωπιστικό.» Τους
έδειξε όμως και τη φωτογραφία . .
Τους άρεσε η απάντηση και τόλμησαν την επόμενη ερώτηση: « Και το λινάρι;»
« Βλέπετε το σακάκι μου που φαίνεται σαν να είναι διαρκώς τσαλακωμένο;
Το σακάκι μου είναι λινό, το ύφασμα δηλαδή είναι από λινάρι κι όπως το φοράω το
νιώθω πολύ άνετο. Και δεν είναι μόνο το
σακάκι μου. Τα περισσότερα από τα ρούχα που φοράμε όταν στο ύφασμά τους δεν
συμμετέχει συνθετικό είναι από λινάρι, από βαμβάκι και από μαλλί. Και τόσο το
λινάρι όσο κα το βαμβάκι είναι φυτικής καταγωγής με βασικό συστατικό την
κυτταρίνη, ενώ το μαλλί είναι ζωικές ίνες στις οποίες συμμετέχει και το άζωτο»
Τελειώνοντας όμως τους πέταξε και ένα λατινικό Linum usitatissimum έτσι το λένε το
λινάρι στη Βιολογία - αλλά τους έδειξε
και δύο φωτογραφίες. Στη μία από αυτές ένας κάμπος με λινάρι και στην άλλη
ανθισμένο λινάρι από πολύ κοντά έτσι που να φαίνεται και το λευκο-λιλά άνθος
του.
Έκαναν σε ένα χημικό την ερώτηση « Τι είναι το χαρτί ; » Κι αυτός απάντησε:
«Χαρτί
= άνθρακας + υδρογόνο + οξυγόνο»
για να
συνοδεύσει την απάντηση με ένα «κυρίως».
«Το χαρτί δηλαδή
είναι κάτι σαν τη ζάχαρη;»
βιάστηκαν να τον ρωτήσουν. Εκείνος τους κοίταξε. Ήταν
ένας από τους χημικούς του σχολείου που πιστεύουν ότι η γνώση δεν πρέπει να
δίνεται prêt a porter αλλά να δημιουργούνται στους διδασκόμενους
εναύσματα ώστε να αναζητούν απαντήσεις. Εμπιστευόταν περισσότερο τις ερωτήσεις
και ελάχιστα τις έτοιμες απαντήσεις. «Η ζάχαρη όπως και η
γλυκόζη που γεννιέται στα φύλλα των φυτών με
φωτοσύνθεση είναι υδατάνθρακας, είναι
άνθρακας + υδρογόνο + οξυγόνο. Το
χαρτί είναι από φυτικές ίνες και για να βρείτε την άκρη η λέξη κλειδί είναι
η ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ».
Βρήκαν ύστερα ένα φιλόλογο
που ήξερε ένα σωρό πράγματα καλά την καταγωγή των ελληνικών λέξεων και τον
ρώτησαν: «Από πότε οι Έλληνες λένε ΧΑΡΤΟΠΟΙΙΑ;»
Κι εκείνος: «Δεν ξέρω
πότε εμφανίζεται στη λαλιά των ελλήνων αλλά στη γραφή τους η λέξη χαρτοποιία κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή της το έτος
1820. Πενήντα περίπου χρόνια αργότερα
εμφανίζεται και η χαρτοπωλείο»,
Ήθελαν και λίγο να
παίξουν και του είπαν: « Πότε εμφανίστηκε
η χαρτοπόλεμος;»
Αλλά εκείνος έτυχε να
ξέρει. «Η χαρτοπόλεμος εμφανίζεται για πρώτη
φορά σε γραπτό κείμενο το έτος 1897 για να διαγκωνίζεται από τότε με την
γαλλικής καταγωγής κομφετί.»
«Και η ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ;»
Είχαν συμφωνήσει αυτή να είναι η τελευταία ερώτηση
Κι αυτό το ήξερε. Ήξερε
ακόμα και για τη σχέση της με το χαρτί.
«’ . . η κυτταρίνη που
είναι η λέξη πρωταγωνίστρια στο έργο χαρτί . .
Έκανε την εμφάνισή της σε κέιμενα της γλώσσας μας το έτος 1883 ως
μετάφραση της γαλλικής λέξης cellulose»
Το ερώτημα όμως για το
«τι είναι κυτταρίνη» είχε μείνει αναπάντητο. Προκάλεσαν λοιπόν μια
συνάντηση μιας καθηγήτριας της Χημείας και μιας βιολόγου πι έψιλον
τέσσερα. Είχαν ακούσει ότι καμιά από τις δύο δεν λακωνίζει και τους έβαλαν
το βασικό ερώτημα αφού προηγουμένως το έφτιαξαν, κλέβοντας τη μορφή της διατύπωσης από τα
λόγια του φιλόλογου.
«Στο έργο χαρτί η ουσία πρωταγωνίστρια είναι
η ΚΥΤΤΑΡΙΝΗ. Τι είναι η κυτταρίνη;» Η χημικός είπε : «Μια άσπρη ουσία που δεν
διαλύεται στο νερό που είναι η περισσότερο διαδεδομένη στη φύση οργανική
ένωση».
Μπήκε
στη μέση η βιολόγος: «Αποτελεί
το κύριο συστατικό των τοιχωμάτων των φυτικών κυττάρων. Οι
φυτικές ίνες αποτελούνται από κυτταρίνη. Ο κορμός ενός συνηθισμένου πεύκου
συγκροτείται από κυτταρίνη και λιγνίνη η οποία συμβάλλει στη σκληρότητά του . «Είναι
δηλαδή για το πεύκο ότι είναι τα κόκαλα στον δικό μας σκελετό;» Θα μπορούσαμε να πούμε κάτι τέτοιο» απάντησε
κάπως διστακτικά εκείνη και συνέχισε «Στα νεαρά κύτταρα των
δέντρων κυριαρχεί αλλά στα δέντρα με κάποια ηλικία συνεργάζεται με τη λιγνίνη
και η συνεργασία τους δημιουργεί την ακαμψία και τη σκληρότητα κάθε ενήλικης
βελανιδιάς, κάθε ενήλικης ιτιάς, του κάθε ενήλικου δέντρου. Καθαρή κυτταρίνη
βρίσκεται κυρίως στο βαμβάκι. Σε μεγάλες
ποσότητες βρίσκεται στη χλόη και στον βλαστό του λιναριού.»
Η χημικός επανήλθε: «Η Χημεία τη θεωρεί
ένωση με πολύ μεγάλο μοριακό βάρος(300.000 - 500.000) και την ταξινομεί στους
υδατάνθρακες και ειδικότερα στους μη σακχαροειδείς
πολυσακχαρίτες. Είναι ο περισσότερο διαδομένος
στη φύση υδατάνθρακας. «Και τι σχέση έχει με τη
γλυκόζη που γεννιέται στα φύλλα με φωτοσύνθεση;»
τη διέκοψαν, όποτε την άκουσαν να τους
λέει : «Πράγματι η γλυκόζη είναι ένας
υδατάνθρακας το μόριο του οποίου
αποτελείται από 6 μόρια άνθρακα, 12 μόρια υδρογόνου και 6 μόρια
οξυγόνου, γι αυτό και οι χημικοί τον συμβολίζουν με C6H1206
και είναι αλήθεια ότι γεννιέται στα φύλλα των φυτών με φωτοσύνθεση. Το μόριο
λοιπόν της κυτταρίνης συγκροτείται από τη συνένωση μορίων γλυκόζης.» «Και
πόσα μόρια γλυκόζης ενώνονται για να δημιουργηθεί ένα μόριο κυτταρίνης; δύο;
τρία; τέσσερα; Περισσότερα;» Η
δασκάλα της Χημείας τον κοίταξε και είπε: « Πολλά, πάρα
πολλά . . . έως και δέκα χιλιάδες.» Το ύφος έγινε λίγο πιο αυστηρό και πιο
δασκαλίστικο και συνέχισε: «Σε πιο αυστηρή γλώσσα η κυτταρίνη είναι ένα
ανυδριτικό παράγωγό που προκύπτει από τη συνένωση χιλιάδων μορίων γλυκόζης. Και η
συνένωση γίνεται έτσι, ώστε στο
μόριο της κυτταρίνης κάθε μόριο γλυκόζης να διατηρεί τρία ελεύθερα υδροξύλια.» «Και η λιγνίνη για την οποία μας μίλησε η
καθηγήτρια της Βιολογίας ; Τι είναι λιγνίνη; Είναι και αυτή υδατάνθρακας, όπως
η κυτταρίνη;» «Όχι
δεν είναι υδατάνθρακας. Είναι μια αρωματική ένωση το μόριο της οποίας
αποτελείται -όπως και το μόριο των υδατανθράκων- μόνο από άτομα άνθρακα,
οξυγόνου και υδρογόνου» . . . . «Αυτό θα πει ότι στα
φυτικά κύτταρα άρα και στους κορμούς των δέντρων δεν υπάρχει το άζωτο που
βρίσκεται σε όλες τις πρωτεΐνες;» τη
ρώτησαν. Το ύφος της ξανάγινε φιλικό .
« Βλέπω ότι ξέρετε ένα σωρό πράγματα» τους απάντησε
Στράφηκαν στη βιολόγο : « Η κυτταρίνη είναι θρεπτική
ουσία για τον άνθρωπο, όπως είναι το
άμυλο, η ζάχαρη και πολλοί άλλοι υδατάνθρακες;» Κι εκείνη : «Η κυτταρίνη δεν είναι θρεπτική ουσία για τον άνθρωπο. Ο
οργανισμός μας δεν διαθέτει τα κατάλληλα ένζυμα για την υδρόλυσή της. Τρώγοντας
δηλαδή λάχανο ή κουνουπίδι, η κυτταρίνη
είτε αποβάλλεται αυτούσια είτε διασπάται στα έντερα προς CH4, CΟ2
και Η2Ο. Αντίθετα, η κυτταρίνη αφομοιώνεται από τα φυτοφάγα ζώα και
αποτελεί τροφή για αυτά. » . . . . «Αφού η κυτταρίνη δεν έχει
θρεπτικά συστατικά γιατί μας λένε να
τρώμε λαχανικά» την ξαναρώτησαν» .
. « Πολύ καλά σας λένε και να τα τρώτε όσο γίνεται περισσότερο γιατί οι τροφές
αυτές είναι απόλυτα αναγκαίες για την καλή
λειτουργία των εντέρων σας» τους
απάντησε με ύφος που δεν επέτρεπε επόμενη ερώτηση.
Ευχαρίστησαν τις δύο
καθηγήτριες, κι ύστερα κάθισαν, βρήκαν
λευκό χαρτί και, γράφοντας πάνω σ αυτό,
κατάφεραν να φτιάξουν το παζλ.
1. Τα κουρέλια
περιέχουν λινάρι και βαμβάκι
2. Το βαμβάκι και το
λινάρι περιέχουν φυτικές ίνες με κύριο συστατικό την κυτταρίνη.
3. Οι κορμοί των
δέντρων περιέχουν φυτικές ίνες από κυτταρίνη και λιγνίνη.
4. Το χαρτί είναι από
κυτταρίνη
5. Μπορούμε να
φτιάξουμε χαρτί από φυτικές ίνες με
κυτταρίνη.
6. Μπορούμε να
φτιάξουμε χαρτί είτε από κουρέλια είτε από δέντρα
7. Η κυτταρίνη
συγκροτείται από μόρια γλυκόζης - ΕΝΑ, ΔΥΟ, ΤΡΙΑ, ΤΕΣΣΕΡΑ. . . . ΔΕΚΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ - ενωμένα με ειδικό τρόπο
8. Η γλυκόζη
αποτελείται από άτομα άνθρακα, οξυγόνου και υδρογόνου
9. Το χαρτί είναι κυρίως άνθρακας, υδρογόνο και οξυγόνο
10. Η γλυκόζη γεννιέται
από το νερό και το διοξείδιο του άνθρακα
με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός
11. Οι φυτικές ίνες
είναι «παιδιά του ήλιου με οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα»
Ρώτησαν κι έναν χημικό μηχανικό 