Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

Τι είναι κύμα ; Τι δεν είναι κύμα ;

Το φαγητό είναι έτοιμο

Ζουν σ’ ένα σπιτάκι στην άκρη της λίμνης. Έχουν μοιράσει τους ρόλους όχι και τόσο παραδοσιακά. Εκείνη πηγαίνει τα πρωινά στην απέναντι όχθη, και ψαρεύει, έχει καλό ψάρι εκεί, ενώ εκείνος μαγειρεύει, συνήθως ψήνει τα ψάρια που φέρνει

η αγαπημένη του.

Λίγο μετά το μεσημεράκι όταν «το φαγητό είναι έτοιμο» χρειάζεται να της στείλει μήνυμα γιατί αυτή αφοσιώνεται στο ψάρεμα και ξεχνιέται. Εξάλλου έχουν αποφασίσει να μη χρησιμοποιούν τα κινητά . Του αρέσει να την ειδοποιεί με διάφορους τρόπους.

1. Μια μέρα σκέφτηκε να της σφυρίξει, όπως έκαναν οι τσοπάνηδες του παρελθόντος. Το έκανε και εκείνη τελικά άκουσε.

2. Μιαν άλλη φορά σήκωσε ένα βαρύ βότσαλο και το άφησε να πέσει στη ήρεμη επιφάνεια της λίμνης. Πρόσεξε ότι στην επιφάνεια του νερού έγιναν ρυτιδώσεις σε ομόκεντρους κύκλους οι οποίες εξαπλώνονταν όλο και πιο πέρα, μεταφέροντας την πληροφορία, μέχρι που έφθασαν μπροστά στην αγαπημένη του. Εκείνη, με στραμμένη την προσοχή της στην επιφάνεια του νερού, είδε τις ρυτιδώσεις που «είχαν φθάσει» και κατάλαβε ότι «το φαγητό ήταν έτοιμο». Η πληροφορία είχε φθάσει.

3. Για τον ίδιο σκοπό μια μέρα με λιακάδα χρησιμοποίησε

ένα καθρεφτάκι και στρέφοντάς το προς το μέρος της αγαπημένης του έστειλε το φως πάνω της.

Η πληροφορία είχε φθάσει

στον προορισμό της.

4. Μιαν άλλη φορά σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει τη σφεντόνα που είχε φυλάξει από τότε που ήταν παιδί και την είχε μαζί του. Πήρε μια μικρή πέτρα και την εκτόξευσε πολύ προσεκτικά για να μη την χτυπήσει. Η πέτρα έφυγε από τη σφεντόνα, έφθασε απέναντι, προσγειώθηκε μπροστά στα πόδια της κι εκείνη κατάλαβε.

Τέσσερεις τρόποι για τη μεταφορά της πληροφορίας, τέσσερεις τρόποι διαφορετικοί. Ο ένας ωστόσο ξεχωρίζει.

Είναι εκείνος με τη σφεντόνα. Η επικοινωνία πραγματοποιήθηκε με τη ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ κάποιου σώματος με ΜΑΖΑ από τον πομπό στον δέκτη.

Και το «σώμα με μάζα» ήταν βέβαια η πέτρα που έφθασε απέναντι.

Όταν οι φυσικοί μιλούν για ΚΥΜΑ

Σε καμιά άλλη περίπτωση δεν φάνηκε να συμβαίνει κάτι παρόμοιο.

Στην περίπτωση του βότσαλου που έπεσε στη λίμνη και «ρυτίδωσε» την επιφάνεια δεν έγινε μετακίνηση νερού προς το μέρος της κοπέλας.

Εκείνος μάλιστα είχε προσέξει ότι ένα μικρό ξυλαράκι που επέπλεε σε κάποιο σημείο της επιφάνειας δεν παρασύρθηκε προς την κατεύθυνση του δέκτη αλλά έκανε μια κατακόρυφη παλινδρομική κίνηση, μια ταλάντωση όπως λένε οι φυσικοί παρόμοια με την κίνηση μιας γειτονικής υγρής ποσότητας.

Αυτό δηλαδή που μεταφέρθηκε ήταν ένα ΣΗΜΑ για ενεργοποίηση των υγρών ποσοτήτων της επιφάνειας σε ταλαντώσεις κατακόρυφες, ένα σήμα που μεταφέρθηκε μέχρι την αντίπερα όχθη και η κοπέλα «κατάλαβε» .

Σε περιπτώσεις όπως αυτή - κατά τις οποίες το μήνυμα φθάνει χωρίς μετακίνηση κάποιου σώματος προς την κατεύθυνση του δέκτη - οι φυσικοί μιλούν για ΚΥΜΑ. Λένε ότι έχουμε μεταφορά ενέργειας και πληροφορίας με μηχανισμό ΚΥΜΑΤΟΣ.

Με το ηχητικό σήμα που μεταδόθηκε μέσα από τον αέρα, μεταφορά ενέργειας έγινε, η πληροφορία μεταδόθηκε, αλλά ο αέρας έπαιξε μόνο τον ρόλο του «μέσου», δεν μετακινήθηκαν δηλαδή αέριες ποσότητες προς τη μεριά του δέκτη όπως συμβαίνει όταν φυσάει ο άνεμος. Ήδη από τον 17ο αιώνα, την εποχή που η Φυσική δεν είχε ακόμα πατήσει στα πόδια της , όταν οι φυσικοί του

δοκίμασαν να περιγράψουν τη διάδοση του αόρατου ΗΧΟΥ στον αόρατο αέρα

την φαντάστηκαν να είναι «κάτι» όπως το κύμα της θάλασσας.

Το ΚΥΜΑ έγινε όρος της Φυσικής, οικοδομήθηκε, δηλαδή, μια καινούρια έννοια ευρύτερη από τον ήχο. Θεμελιώθηκε πάνω στις ανθρώπινες «εσωτερικές εικόνες» όπως αυτές με μια φουρτουνιασμένη θάλασσα είτε με ένα αγρό με στάχυα και τον άνεμο να τα κάνει να ψιθυρίζουν και να «κυματίζουν». Για τη τελική θεμελίωση χρησιμοποιήθηκε και τη φυσικό φαινόμενο «ταλάντωση» .

Οι δύο από τα τέσσερεις επιλογές του «μάγειρα» η εξάπλωση των ρυτιδώσεων στην επιφάνεια του νερού και ο ήχος-σφύριγμα έχουν

στοιχεία κοινά:

α. Το γεγονός συντελείται μέσα από μια χρονική αλληλουχία.

Προηγείται η ΕΚΠΟΜΠΗ, ακολουθεί η ΔΙΑΔΟΣΗ και η ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ

β. Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται μεταφορά ενέργειας

και πληροφορίας από τον πομπό προς τον δέκτη.

γ. Κατά τη διάδοση του σήματος συμβαίνουν αλλοιώσεις στο μέσο διάδοσης

δ. Δεν παρατηρείται μετακίνηση υλικού σώματος από τον πομπό

προς τον δέκτη

Τι συμβαίνει με το φως ;

Στην τρίτη τέλος περίπτωση, στην οποία εκείνος έστειλε στην αγαπημένη του ΦΩΣ, στην αυγή του 20^ου αιώνα, - μετά από πολλά που είχαν προηγηθεί - η άποψη των φυσικών ήταν μια βεβαιότητα.

Ότι το φως διαδίδεται με μηχανισμό κύματος,

το οποίο χαρακτήριζαν μάλιστα « ηλεκτρομαγνητικό ».

Στην πρώτη δεκαετία του αιώνα έγινε η ανατροπή. Στο παλιό ερώτημα εάν το φως είναι « κίνηση σωματιδίων ή κύμα » ο Albert Einstein έδωσε μια παράξενη απάντηση η οποία όμως καθόρισε τις εξελίξεις.

Η φύση του φωτός είναι διττή. Το φως χωρίς να πάψει να θεωρείται ηλεκτρομαγνητικό κύμα θεωρήθηκε και ΚΙΝΗΣΗ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ , τα οποία, είκοσι χρόνια αργότερα, θα ονομαστούν φωτόνια .