ΟΙΝΙΑΔΕΣ
Ήταν η δεύτερη σημαντικότερη πόλη τής αρχαίας Ακαρνανίας μετά τήν Στράτο καί βρισκόταν στις εκβολές του Αχελώου, ενώ σήμερα, λόγω των προσχώσεων τού ποταμού, βρίσκεται στά 10 περίπου χιλιόμετρα από αυτές. Ήταν κτισμένη πάνω σέ μιά σειρά λόφων πού από τόν Μεσαίωνα οι κάτοικοι τής περιοχής αποκαλούν Τρίκαρδο.
Σύμφωνα μάλιστα μέ τήν παράδοση στό κάστρο τού Τρικάρδου κατοικούσε ένας βασιλιάς πού τόν έλεγαν Τρίκαρδο. Αυτός ο βασιλιάς είχε ένα πανέμορφο γιό , πού είχε τό όνομα Ανήλιαγος, επειδή δέν έπρεπε ποτέ νά τόν δεί ο Ήλιος. Ο Ανήλιαγος, όταν έγινε ο ίδιος βασιλιάς, γνώρισε καί αγάπησε τήν Κυρά - Ρήνη, πού κατοικούσε στόν πύργο της στήν Πλευρώνα (αρχαία πόλη τής Αιτωλίας) καί κάθε νύκτα τήν επισκεπτόταν, αλλ' έφευγε πάντα πρίν ξημερώσει. Η Κυρά - Ρήνη ήταν κατά μία εκδοχή η σύζυγος τού Ανδρόνικου Παλαιολόγου καί κατ' άλλη εκδοχή ήταν κόρη τού Αλεξίου Γ' Κομνηνού. Η Κυρά -Ρήνη λοιπόν, επειδή ο βασιλιάς Ανήλιαγος δέν τής έλεγε γιατί φεύγει πάντα τόσο πρωί, ζήλεψε μην τυχόν υπάρχει κάποια άλλη αντίζηλη, καί μιά βραδυά αποφάσισε νά τόν εξαπατήσει. Έσφαξε λοιπόν όλα τά κοκόρια τού πύργου με αποτέλεσμα ο Ανήλιαγος νά μήν αντιληφθεί τό ξημέρωμα καί τήν απειλητική άφιξη τού ηλίου, δέν ξύπνησε έγκαιρα, έμεινε μέχρι αργά καί όταν έφυγε δέν άργησε νά τόν δεί ο ήλιος στό ποτάμι. Έτσι ο βασιλιάς Ανήλιαγος έσβησε γιά πάντα.
Στούς λόφους τού Τρικάρδου υπάρχουν καί τεράστια πηγάδια πού μερικοί λένε, ενδεχομένως νά επικοινωνούν υπογείως μέ τήν θάλασσα, οι περίφημες λάμιες. Τήν Λάμια, κατά τόν Σάμιο ιστοριογράφο Δούριν (3ος αι. π.Χ.), τήν ερωτεύθηκε γιά τά θέλγητρά της ο Δίας καί αυτό προκάλεσε τήν ζηλοτυπία τής Ήρας, η οποία τήν κατεδίκασε νά γεννά τά τέκνα της νεκρά. Αυτό κατέστησε τήν μορφή της θηριώδη καί τήν συμπεριφορά της εκδικητική απέναντι τών άλλων γυναικών, γι αυτό καί χρησιμοποιούσαν τό όνομά της πρός εκφοβισμό τών ατάκτων παιδιών. Κατά τόν Διόδωρο τόν Σικελιώτη γεννήθηκε βασίλισσα στήν Λιβύη. Επειδή τά παιδιά πού γεννούσε πέθαιναν, διέταξε νά αρπάζονται τά βρέφη απ' τίς αγκαλιές τών μητέρων τους καί νά φονεύονται αμέσως.
Στήν ιστορία οι Οινιάδες εμφανίζονται κατά τόν 5ο αι. π.Χ. και τα ίχνη τους χάνονται κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Θουκυδίδης αναφέρεται αρκετά συχνά στούς Οινιάδες, οι οποίοι μόνοι από τούς Ακαρνάνες συντάχθηκαν μέ τούς Λακεδαιμονίους κατά τόν Πελοποννησιακό πόλεμο ως παραδοσιακοί εχθροί τών Αθηναίων. Οι τελευταίοι μάλιστα επανειλημμένως εξεστράτευσαν κατά τών Οινιάδων πότε π.χ μέ τόν Περικλή, πότε μέ τόν Φορμίωνα, αλλά απέτυχαν νά κυριεύσουν τήν πόλη. Άλλωστε κατά τόν χειμώνα ο Αχελώος καθιστούσε τήν πόλη απόρθητο μέ τά έλη πού δημιουργεί. Στό τέλος βέβαια καί οι Οινιάδες αναγκάστηκαν απ' τούς λοιπούς Ακαρνάνες νά ενταχθούν καί αυτοί στήν Αθηναϊκή Συμμαχία. Η σπουδαιότητα τής πόλης αποδεικνύεται κι απ' τό γεγονός ότι διέθετε θέατρο σέ θέση προνομιούχο, εν μέσω βελανιδιών, καί μέ θαυμάσια θέα πρός τόν κάμπο καί τίς ακτές τού Ιονίου πελάγους.
Οι ανασκαφές στούς Οινιάδες ξεκίνησαν στις αρχές του 20ού αιώνα. Τα τείχη έχουν μήκος περίπου 6,5 χλμ και ανάγονται στον 5ο αι. π.Χ. Ανακαλύφθηκε το λιμάνι της πόλης, με θέσεις για αγκυροβόλιο πλοίων, ναυπηγεία, ερείπια ναού και λουτρά.
Το θέατρο της πόλης διασώζεται σε καλή κατάσταση, τουλάχιστον στη μία πλευρά του. Το καλοκαίρι τού 1986 ξαναζωντάνεψε μετά από σιγή χιλιετιών μέ τό έργο " Αχαρνής " τού Αριστοφάνους. Έκτοτε καί κάθε καλοκαίρι, η κοινότητα Κατοχής, πού σήμερα καί παρά τίς αντιδράσεις τών κατοίκων ανήκει στόν " Καποδιστριακό" δήμο Οινιάδων μέ έδρα (άκουσον - άκουσον) τό ταπεινό Νιοχώρι, διοργανώνει με μεγάλη επιτυχία φεστιβάλ στον χώρο του θεάτρου, όπου παρουσιάζονται σπουδαίες παραστάσεις διαφόρων θιάσων από όλη την Ελλάδα, αλλά καί πραγματοποιούνται διεθνή συνέδρια - συμπόσια καί εκπαιδευτικές επισκέψεις διαφόρων πανεπιστημίων. Όνειρο τών κατοίκων είναι νά μετατραπεί τό θέατρο τών Οινιάδων σέ " Επίδαυρο τής δυτικής Ελλάδος " αποκτώντας διεθνή ακτινοβολία. Αυτό θά συμβάλλει οπωσδήποτε στήν ανύψωση τού πολιτιστικού, καί όχι μόνο, επιπέδου τών κατοίκων τής ευρύτερης περιοχής.
Τό όνομα "Οινιάδες" κατά πάσα βεβαιότητα προέρχεται απ' τήν λέξη "οίνη" πού σημαίνει άμπελος. Η περιοχή ανέκαθεν ήταν κατάφυτη από αγραμπέλους αλλά καί τά ήμερα αμπέλια εκαλλιεργούντο σέ μεγάλες εκτάσεις. Άλλωστε τό κρασί τής Κατοχής ήταν φημισμένο. Σήμερα βέβαια ...
